Хүний хүү нутгаа зорино

Гадаад орны засгийн газрын тэтгэлэгт хөтөлбөрүүд бий. Монголын залуучуудаас янз бүрийн оронруу сурахаар одохдоо төрөл бүрийн зам, боломжоор зорьдог. Эцэг эхийн мөнгөөр явж байгаа нэгэн байхад, дээрх засгийн газрийн тэтгэлэгээр, шашны байгууллагаар, бүр бага хэмжээний мөнгө зээлээд үлдсэнээ очсон газраа ажиллаад төлнө хэмээн зориглоод гарж буй нэгэн нь ч бий. Залуус гадагшаа зорилго тавьж байгаа учир шалтгаан ойлгомжтой тул нурших хэрэг юун. Харин тэр залуусыг ямар ирээдүй хүлээж байгаа вэ, тэд цаашдын замаа юу гэж харж байгаа вэ гэдэг сонирхолтой бөгөөд чухал асуудал.

Хээрийн галуу нисэн үл хүрэх газраас хүний хүү эрдмийг өвөртлөн ирнээ гэдэг. Эрдэм сураад ирэхээс гадна, тухайн орны соёол зан заншил, хүмүүсийн аж байдал, улс орны байдлийг нь зэрэг төрөл бүрийн зүйлийг сурж, үзэж харж, туулж үздэг. Энэ бүхэн бол газар доорх ямар ч баялагаас үнэтэй, цаашид ашиглаж болох, үл дуусах БОЛОМЖ. Гэвч манай орон энэ боломжийг хэр ашиглаж, зөв харж чадаж байгаа вэ? Тодорхой хэмжээнд хувийн компаниуд, мөн сургаж аваад эргээд ажиллуулна гэсэн болзолтой хэдэн яамд л байгаа. Үүнээс цааш зүйл байдаггүй. Илүү зүйлийг ч Монголоос хүлээх хэрэг харагдахгүй байгаа.

Монголд гадагшаа сурахаар явж буй оюутан, ажил хийхээр гарж буй гэрээний болон хараар ажиллах гэж буй ажилтанг яг адил гараанааас, ижил нүдээр хардаг. Энд оюутнууд бол гомдох нь зүй ёсны зүйл. Биений ажил хийгээд ирвэл ажил хийж сурна, бас юм сураад ирнэ гэж ярьдаг хүмүүс үйлдвэрт дамжлага дээр зогсоод үзээсэй. Тэр үед өөрсдийн юу яриад байгааг эрхгүй ойлгоно. Би өөрөөрөө жишээ авахад гадаад оронд сурдаг оюутан, бас цаг гаргаад үйлдвэрт дамжлага дээр ажилладаг ажилчин аль алинийг амжуулж үзэж буй. Үдээс өмнө сургууль дээрээ сурж буй зүйл, оройд үйлдвэрт дамжлага дээр зогсоод ажиллах энэ хоёр үйл ажиллагааг харьцуулж харах боломж надад хангалттай бий. Дамжлага дээр зогсоод, хайрцагт хурдан бүтээгдэхүүнийг өрж сурдаг л гэж хэлэхгүй юм бол тэндээс сурах юм түй ч байхгүй. Гэхдээ химийн мэргэжил эзэмшсэн, бодис материалын инженерийн мэргэжилтэй хүнд бол уйтгартай хайрцаглах ажиллаас гадна, өөр сурах ажиглах цээжлэх юм бас бий. Энгийн ажилтанд тэндээс сурах юм бий юу? Асуултыг танд үлдээе!

Онгоцны буудал дээр эх орноо орхиод алсыг зорьж сурах гэж буй залуу хүн бүрт сэтгэлд нь нэг зүйл томоор эргэлдэж байдаг. Бараг хүн бүрт байх, сураад ирэхээрээ хийж бүтээнэ дээ, эх орноо УЛС шиг улс болгоно доо гэсэн бодол. Тухайн газраа сураад дасаад ирмэгц янз бүрийн бодол, мэдээллүүд орж ирнэ. Гэр бүлээрээ гадаадад ажиллаад амьдрах нь илүү санагдах нэгэн байхад, хэдэн жил ажиллаад туршлагатай, мэргэшилтэй болоод харих дээр гэж үзэх, эс бөгөөс шууд харих шийдвэр, цааш сурахаар шунах. Гэхдээ энэ бүгдийн төгсгөлд заавал нэг асуулт гарч ирнэ. Харих уу? Хариад юу хийх үү?
Ойлгомжгүй байдал хэзээд эргэлзээнд оруулдаг! Та харанхуйд үзэгдэх орчин муу байхад учир битүүлэг дуу чимээ өмнө чинь гарж байвал урагш алхах уу, нягталж байгаад шийдвэрээ гаргахаар зог тусах уу? Энэ бол эргэлзээ. Эх орондоо харих шийдвэр, хэзээ харихаа тогтооход ЭРГЭЛЗЭЭ гэх зүйл садаа хийдэг. Эргэлзээний гол үүсвэр нь ойлгомжгүй байдал.

Монгол орны өнөөгийн байдал, төр засгийн шийдвэрүүд хэр тодорхой, ойлгомжтой байдаг вэ?
Энэ асуултын хариултыг аль өнцөгөөс хэрхэн харахаас их зүйл шалтгаална. Хариад эзэмшсэн мэргэжилээрээ ажиллах гэж байгаа хүнд өөрийн мэргэжилээ ашиглаж болох салбар байхгүй цагт харих төвөгтэй. Тухайн мэргэжилээр ажиллах боломжтой газар байлаа ч одоо байгаа оронтой цалинг, ажлийн нөхцөлийг харьцуулахад тэнгэр газар шиг байвал.. Бизнес эрхлэхээр шийдсэн нэгэнд, халамжийн бодлогоор мөнгөөр бөөлждөг, хэр баргын цалингийн саналын өөдөөс салаавч үзүүлдэг ЭХ ОРОН руу хариад бизнесээ эрхлэх хэцүү.
Төрд зүтгэе, хөгжүүлье, шинэчлэе гэж байгаа нэгэнд авилгалд идэгдсэн, цус ойртосон газарлуу орох бэрх. Харийн хүн эх оронд нь бизнес, үйлдвэрлэл эрхлэхэд бөөн боломж, татварын зөөлөн бодлогод умбуулж байхад, иргэндээ харин төмөр нүүрээ үзүүлнэ. Ихэнх залуучуудын зүрх үхэж байна. Зориггүй, арчаагүй, толгойгүй дээ бус зөвхөн, ойлгомжүй байдлаас, тодорхгойгүй бодлогоос, тэгш бус гараанаас л тэр.
Гэвч энэ бүгдийг даван туулахаар, зориг шулуудан харьж буй залуус бас бий. Эх орноо, ээж ааваа, энхрий үрсээ, хайртай ханьдаа зорин, бүхнийг даван туулъя, болгож бүтээе, цогцлооё гэсэн ЗАЛУУС, Монголын ирээдүйн бас нэг далавчууд яарж байна. Тэднийг алгаа тосоод, хадагаа бариад угтадгүй юм гэхэд ядаж бүү чичлээч хэмээх ганц л хүсэлт тэдэнд бий.

Сонгуулийн тактик

Сонгууль дөхлөө. Хөлбөмбөгийн дэлхийн аваргатай адил дөрвөн жилд нэг удаа болдог их сонирхолтой тэмцээн л дээ. Дэлхийн аварга үзэхэд тодорхой улсуудыг эс бөгөөс ганц нэг тоглогчийг дэмждэг билээ. Сонгууль бол зарчим адил. Гэхдээ дэлхийн аварга болж байхад дунд нь ороод бөмбөг өшиглөх бололцоо танд гарахуу? Үгүй!
Харин сонгуульд та саналаа өгч, луйвардуулж тэгээд жагсаж бүр шатааж сүйтгэж буудуулчиж болж байна. За гол зүйлдээ ороё!

Сонгуульд тактик хэрэгтэй, саналаа өгөх тактик бус би энд намуудын тактик ярих гэж байгаагаа урьдаар сануулая!

Эхлээд эхний өгөгдөл буюу байгаа боломж, байдлаа тодорхойлсон нь дээр биз. Жижигээс нь эхлээд явая.

БНН:
Буянгийн Жаргалсайхaнаар ахлуулсан ч гэх ч ердөө л нэг гишүүнтэй байдаг нам. Намын үзэл баримтлал бол Монголдоо абсолют барууны чиглэлтэй. Капилталист үзэлтэй гэж нийтэд зарладаг Жаргалсайхан "Аж үйлдвэржсэн Монгол орон болцгооё!" гэдэг. Зөв зүйтэй уриатай ч хэзээ ч олонх болохгүй тодорхой болохоор уриа бол уриагаараа л үлддэг. Өөрөөр хэлбэл би бас нам байгуулчлаа гэж бодоход Монгол хүн бүрийг Диваажинд аваачна гэсэн уриатай байлаа гэхэд адилдаа адил билээ. Мөн ганц дайчин ганцаардахгүй зөв тоглолт хийгээд сайдын суудалд ч сууж явсан бизнесмэн.

МҮАН :
М.Энхсайханаар ахлуулсан энэ нам БНН-ыг бодвол олонд танигдсан ганц нэг хүн бий. Учир нь АН-аас гарахдаа тэндээс хүн сугалсанд учир байдаг бололтой. Энхсайханы хувьд гишүүн, ерөнхий сайд гээд албан тушаалыг хашиж үзцэн хүн. Мөн эдийн засгийн реформыг амжилттай хэрэгжүүлж байсан арван жилдээ математикийн улсын олимпиадаас алт авж байжээ. Монголдоо дээгүүр эдийн засагч гэдэг ч хэзээний хэн хэнийг хамруулсан судалгаа болох нь бүрхэг. МҮАН нэрээ саяхан сольсон гэдгийг бүгд мэдэж байгаа. ҮШН байхдаа нацист шахуу үзэлтэй гээд ад үзэгдээд байдаг байсан бол хуучин цагын сайхан нэр авцан болхоор бас ч гэж санал нэмэгдэх нь гарцаагүй.

ИЗБНННН:
Нэр нь ИЗНН болсонуу дээрх аймшигтай үсэг нь дараалал болсныг сайн мэдэхгүй байна. Монголдоо анхны гурван толгойтой нам. Нэр нь ч нам нь ч аймаар! С.Оюунаар ахлуулж байсан нам НН-ын Энхбатыг нэмээд, нөгөө Дэмбэрэлыг дэмбэрэлыг нэмээд гурван толгойтой болсон. НН-ын Энхбатын хувьд твиттэр дээр нь миний бие "Tа НН-ыг ашиглаж хувь хүний тоглолт хийдэг. Нам чинь худлаа нэрнээс цаашгүй болсон. Удахгүй та арчигдихвий дээ!" гэсэн утгатай юм явуулж байлаа. Хариуд нь Энхбат гишүүн "Шүүмжлэлийг хүлээж авлаа. Манай нам өөрчлөгдөнө бид удахгүй олуулаа болно." гэж бичиж байсан. Бодвол тэр үед нэгдэх барихаа хэлж байсан бололтой. Сүүлрүүгээ өөрөө нэр ч үгүй нам ч үгүй. Нэг суудал дээр гурвуулаа шахцалдаад сууж байна. Дарга л болохгүй бол үхчих гээд байдаг улсуудад сайхан л санаа. Их хуралд 2 суудалтай ч МАХН-ны нэг ч суудалгүй намын дэргэд дараагийн сонгуулиар ирээдүй бүрхэг байгаа нам.

МАХН:
Монголын улс төрд гуравдагч хүчин боллоо гэж өөрсдийгөө зарладаг. Ер нь хэн хаанаас харахаас шалтгаална. Зарим талаараа бол гуравдагч хүчин болчоод байгаа. Гэвч цэвэр улс төр нам гэдгээр нь харвал ягаачгүй байгаа нам. Лидер нь Монголын бараг л хаан байсан Н.Энхбаяр. Монгол орны НААМБАР ВАН хүн. Энэ суудал дээрээ их удаан байсан. МАН буюу хуучнаар МАХН намыг нүдээрээ хөдөлгөдөг, бүгдийг нь утсан хүүхэлдэй хийж тоглож байсан. Олон хүний бизнес, амьдрал дээгүүр гишгэлж гарсан. Их мөнгөөр гараа угааж явсан. Гэвч тухайн үеийн их мөнгө нь одоогийн улс төрд эргэлдэж байгаа мөнгөтэй харьцуулахад хүүхдийн наадгай төдий. Гэхдээ энэ зүйлсийн эхлэлийг тавьсан эцэг нь энэ хүн. Тэжээсэн гөлөгнүүд нь өөрлүү одоо боргож байна. Эсрэг талаас энэ хүнийг хэдийн зуугаад нүхрүү чирээд орчлоо. Магадгүй улс төрийн тоглоом болно. Эсвэл шударга ёс бас энэ оронд байгаа юм байна гэдгийг энэ хүнээр харж болох ч байх. МАХН гэхээр ЭНХБАЯР л гэж харах нь зүй. Сонгуульд орсон бол үнэндээ байдлыг шал өөр байлгах байсан ч одоо ирээдүй бүрхэг байгаа. Энэ хүн цаашаагаа тэр чигтээ явбал дараагийн сонгуулиар гишүүн болох нилээн олон нөхрийг хажуудаа авчирахаа бол мэдэж байгаа. Тийм ч учир энэ хүний мууг үзэхийг хүсэхгүй хүн энэ улс төр, бизнесийн салбаруудад их бий. МОНГОЛД эрх мэдлийн, бүлэглүүлэдийн ДАЙН энэ хүн эхлүүлэх нь тодорхой болчлоо.

МАН:
Энэ нам хамгийн түүхтэй урт удаан Монголын төрийг барьсан гэж өөрсдийгөө хэлдэг. Гэвч хэлмэгдүүлэлт, алдаа завхралын ярихаар бид биш болчдог. Жаахан тиймхэн суртахуунтай нам. Хүчирхэг нам гэж олон хүн боддог ч, өнөөдөр энэ намыг өдий зэрэгтэй авч яваа хүчин зүйл нь хуучны нэр, мөнгө, бурханы тус гурав л байх шиг байна. Гэвч саяхнаас нэрээ солиод, даажинтай нь шинэ МАХН мэндлээд, одоогийн засгийн газрын лидер нь ЛОЙДОР болохооор нэр хүнд бол доошилсоор буй. Хажуугаар нь Нямдорж гэх мэтийн хагас галзуу улсуудаар дээд албан тушаал хашуулдаг нь бүр ч нэр хүндийн хурдацтай унагаж байна. Залуусаар өөрсдийгөө сэлбэдэг гэж магтацгаадаг ч нөгөө залуус нь намаа цусгүй алсаар. Энэ түүх бол удаж байгаа. Хүн ална, мөнгө гувчуулна, БХ-ын сайд болсон залуу гишүүн нь улсын нууц задлаад алаад хаядаг!!! Ерөөсөө болохгүй бүтэхгүй талаасаа хөдлөөд эхэлсэн нам засал авдаггүйн тод жишээ. Гэхдээ бурханд тэдэнд талтай, бурхантай холбоогүй юмаа гэхэд Монголын ард түмэн зовох сонирхол ихтэй. Сонгуулийн сургаар энэ нам даралт нь ихсээд хэцүү л байх шиг байна.

АН:
Ялалтын марш амандаа аялаад, инээдээ нууж ядаад, ялна гэхээс хөх инээд нь хүрээд л байх шиг. Гэвч ялалтыг СЕХ-оос зарласны дараагаас яллаа гэхгүй бол хэцүү. Одоогийн намын дарга бол намаа аваад даялаад байдаггүй. Доторх фракцаа дарах гээд нүүрээ бардаггүй сайн талтай. Хороо Алтангадас дотроо хийгээд тунгын тааруулаад бусдыгаа түр муужруулчиж дөнгөдөг. Зорилго нь аргаа зөвтгөдөг тул намын үзэл баримтлал тэдэнд түй ч хамаагүй. Зөөлөн суудалд сууж байвал социализмруугаа ч ороход бэлэн. Нам нь хэдийгээр баруун үзэлтэй ч үүнээ яривал сонгуульд нэгч суудал авахгүйгээ даан ч сайн мэднэ. Олон фракцтай, фракцууд зөрчилтэй учир өөдтэй явсан нь цөөн. Ер нь бол үзээгүй. Алтангадас, МОАХ, Нэг ардчилал... гээд фракц нь хөвөрж өгнө. Саяхнаас Амаржаргал фракцаа сэргээж соцдекүүд сэрж байх шиг байна, мөн С.Эрдэнэ, З.Энхболд гээд хаширууд бас ШОНХОР хэмээх жинхэнэ барууны фракц байгуулж байгаагаа зарласан. Намын дарга энэ фракцуудын аргыг олж, зөв тохироо хийж байж сонгуульдаа орохгүй бол бие биенээ юутай ч хутгаад хаячиж чадах улс. ХЭТ АРДЧИЛСАН нам буюу, дэг журамгүй нам.

үргэлжлэл бий...