Jul 16, 2008

Тариа тарьцгаахуу?

Эдийн засгийн хямрал дараа жил Японд хатуухан байна гэнэ. Яагаад яахаар тэгдэгүү энэ тэрийг нь надаа мэдэх юм алга гэхдээ л, юмны үнэ өсөж авдаг хэд маань багасах юмуу, багасдаггүймаа гэхэд худалдаж авах юм маань багасах төлөвтэй. Энд ирсээр угаасаа юмны үнэ дээшээгээ заалттай байсаар байгаа. Гэхдээ Монголыг яаж гүйцхэв манайхан ч тэгээд болж бүтэхгүй юмнуудын бүгдийн туршиж үзэж байгаад дараа нь гээв гэнт хөгжих гэж байгаам шиг байгаан гэсэн. За миний бичкээд байгаа юмтай уул нь бол эдийн засгийн хямрал нээх хамаарахгүй ч байж магад гэхдээ л бага атугай ч хамаарна л даа.
Сая тэлэвийзэрээ харөөд сууж байсан чинь Япон орон дотооддоо үйлдвэрлэдэг хүнсний бүтээгдэхүүн гадаадаас импортолдог бүтээгдэхүүний хэмжээтэйгээ харьцуулж үзэж байна. Тоо баримт баахан балай юм ярихгүй их давгүй тайлбарлачихав хэнд ч ойлгомжтойгоор супермаркетад ороод нийт зарагдаж байгаа бараануудийн харуулаад дараа нь Made in Japan гэдгийн харуулж байгаам тэр дотроосоо бусдыг нь авч байгаад Японд үйлдвэрлэснийг нь лангуун дээр нь орхчиж байгаа хэрэг л дээ. Хоосроо л явчив. Ер нь их бага хувь болсон бололтой. Зарим нь 0% байхад зарим нь 13% байх жишээний. наанадаж далайгаар хүрээлэгдсэн орон гэхэд загасан бүтээгдэхууний 33%ийг өөрсдөө байх жишээний.

Яахав ийм болоод байгаа гэж өмнө нь сонсож байсан болохоор нээх их юм бодсонгүй л дээ. Тэгээд будаа тарьдаг, загас агнадаг хүмүүсээсээ ярилцлага авч, "аа их хэцүү байна, иймэрхүү байдал удаан үргэлжилүүл больдийн билүү гэж бодогдох болсон" гэж тэд ярьж байна. Ер нь хэцүү л болсон юм шиг байна. Тэгээд гаднаас оруулж ирж байгаа бараануудаа аль орноос хэдий хэмжээтэй гээд бас харуулж байнаа. Америк, Голланд, Австрали, Хятад, Тайван зэрэг орнууд байна. Бас нилээн хэдэн азийн орнууд байна. Ер нь азийн орнууд энэ чиглэлд ихээхэн чармайлт гаргаж байгаа бололтой. Мэдээж халуун дулаан, уур амьсгал энэ тэр нь их тохирдог байх. Манай Лаос найз, гэртээ жимс идээд үрийн хашааруугаа шидчүүл ургачихдаг гэж хэлж байсан хэхэ бас сайхан ороноо!
Тэгсэн Монголд маань арай л хажууд нь дуу дуулж өгөх нь горьгуй арчилгаа шаардаж байж ургадаг шүү дээ. Тэгээд тэр тариа энэ тэр бол бороо орохгүй бол яриа байхгүй болчихдог юм шиг байгаан.

Ингээд бас бус хүчин зүйл тоочиж болох боловч угаасаа риск үгүй зүйл гэж юу байхав. Бид хичээвэл лаг том жишээ орон болж болно шүү дээ. Монгол уур амьсгалын ийм эрс тэс газар байрлалтай авч авсан ургац нь ийм лаг, мал нь тийм олон, нэг үнээнээс нь төдөн литр сүү гардаг. Тэгээд монголчууд ууж барахгүй, зарж барагдахгүй болхоор сүүнд усанд ордог тиймдээ ч Монгол хүүхэнүүд ийм сайхан булбарай арьстай гэж яригдах тийм орон болох боломж бий гэдэгт би үнэнхүү итгэдэг. Үүний тулд уйгагүй хөдөлмөр, авхаалж самбаа, шинэ технологи хийж чаддаг инженэрүүд байхад л болоод явчихмаар.

Ер нь тэгээд одоо газараа ухаад, мөнгөн усаар өөрсдийгөө хордуулж суухаар хүнсний бүтээгдэхүүн, гурил, ногоо, мах ийм бизнес хөөсөн нь хамаагүй ашигтай болоод ирлээ. Ядаж л энэ үнийн хөөрөгдөл дээр нь жаахан юм дарж авч байгаад тоглож биш тарьж ургуулаад зарвал хамаагүй ашиг гаргана. Нэг амьсгаагаар баяжих дуртай монгол хүнд бас боломж байна шүү гэж. Гол нь нуруугаа чилтэл уйгагүй л хөдөлмөрлөх ёстой байх.

Тэгээд ч юм л бол энэ хэдэн хужаа нарын тоглоом, басамжлал дор байсаар байна гэж юу байхав дээ. Ногоо, будаа, гурил гээд бүх л юмаа авна тэгээд дээр нь тэднуус нь орж ирж байгаад махыг нь бөөнөөр нь аваад өвөл нь нугалж бид нарт зарна. Хужаа нарт дарлагдаа л.. Ноолуурынхан нь үнийн хөөрөгдөж ямааг нь өсгүүлж байгаад мань хэдийгээ мал маллах бэлчээргүй л болгох гэж байгаа биздээ. Махгүй болсон Монгол хүнийг хүн гэх үү? Газраа сэндчээд ухаж дуусгаад, малаа нядлаад идээд дуусцан, бэлчээрлүүлэх газаргүй мань хэд хойшдоо юу хийх билээ. Хужаа нартайгаа хөтлөлцөөд манжин тарих уу? ЯГШДЭЭ ТЭ? яг тэгж харагдаа ч гэдэг шиг. Монгол орон маань хөгжинөө хөгжөө л байна жаахан удаан байна. Тэгээд одоо жаахан наанатай цаанатай хардаг болоод хужаа нарын өмнө хувцасаа тайлаад өвөрлүү нь зүтгэх биш, учиргүй толгойгийн хагалаад алаад байх нь юу юм. Жентле маягаар салаавч өгөөд нутаг буцаах хэрэгтэй. Хүний хүн бидэнд юу л хийж өгөө аж. Их л сайндаа ачаад л аваад явна биз. Хятадаар ч тогтохгүй л дээ гадныханийг харахаар хамагаа дэлгээд дагаж гүйдэгээ доогуурх нь ч тэр дээгүүрх төр засгийхан ч тэр бодмоор юм шиг. Аймаар лаг хүчирхэг орны тэрүүн ирчээд энэ ордоо өг, тэнд чинь бинзен клонк барина үгүй гэвэл явлаа та нар шээсээрээ машинаа хөдөлгөөрэй гэж тавлаж байхад барио барь гээд сууж байх нь бас эмгэнэлтэй юм тэ? Одоо ингээд биччингүүт хүмүүсийн сэтгэгдэл үлдээж байгаа нь тэр гээд бид нар яж ч чадахгүй шд хий гэснийг нь хийхээс өөр аргагүй гээд туулайн зүрхтэнууд нь бие биендээ адилхан монголдоо арслангийн зүрхээр агсан тавина. тэ?
Нэг бакь том биетэй булчинтай залуу гэрт чинь орж ирчээд авгайгий чинь оролдоод авгай чинь аврал эрсэн харцаар харсан чинь чи наана чинь бакь ш дээ арга алга. Чи минь тэсээд гараарай юу ч болсон чамдаа хайртай шүү гээд сууж байхуу? Бодох л хэрэгтэй. Өнөөдөр чамаас хол юм яригдаад чи лаг уужуу тайван байгаа ч нэгэн цагт хоолой дээр чинь хутга ирсэн хойно нь бас л арга алга гээд сууж байх цаг ирэхгүй гэх газаргүй шүү дээ. Тэхээр хэрэгтэй үед нь хэн нэгнээс айгаад хулчигнаад байхгүй салаавч өгөөд сурчих хэрэгтэй. Өнөөдөрийн үмх махаар өөрийн үнэт зүйлсээ зарах гэдэг бол тэнэг хэрэг гэж би бодож байна.

Монголчууд монголдоо байхдаа аймаар зоригтой, аа муу п.... гээ л байдаг гадагш гарахаар харийн хүний боол болоод юу ч гэж дуугарсан гөлөгнөөд заза гээд байдаг өөрийгөө өмөөрөхдөө хүний нутагт би яахын яаж ч чадахгүй гээд л угаадасын угаад, хамгийн хар борын хийдэг. Яахав ууж болно, хийж болно хүнд хүчирийн тэхдээ чи Хүн, Монгол хүн гэдэг бахархалаа гээнэ гэдэг бол инээд. Дараа нь хэдэн цаас олчоод Монголд очоод нэг осол хийцэн, ухуулцан ямбий жийп унчаад Ахан дүү болсон цус нэгт Монголруу гаа нулимж байвал жинхэнэ хөгийн биздээ. Одоо ер нь ийм л байгаа бид нар. Дээр нь асар цамаан зантай жийп унаж, үнэтэй утас барихгүй бол хүн биш болчих гээд байдаг. Гэрийнхээ номын санд нэг ном авчихгүй байж парламент энэ тэр гээд үнэтэй тамхи татаж алхах бол дэмий шүү дээ. Бинзен үнэд орлоо гээд л үглээд байна. Машинаа гараажиндаа хийгээд өглөө эртхэн босоод ажилруугаа алхчихгүй юу. Насны тарга нэртэй өөрсдийг маань алах гэж байгаа өөхнөөсөө л сална даа.
За сүүлд нь бүтээсэн зүйлсийг нь импортлож мөнгө олохоос Тариа тарих, ногоо тарих, мал маллах зэрэг нь хамаагүй дээр л юм шиг байна шүү.