Малчид маань завтай байна

Яах аргагүй ингэж бодогдож байна. Хамгийн завгүй хүчир ажил хийж буй малчидын төлөөлөл хотод ороод ирцэн төв талбай дээр жагсаж байх юм.. Бас нэг дан морьтойгоо гэж байгаа. Ер нь бол тэгээд хамгийн завтай улс л тэнд очсон юм бишүү гэх сэжиг хүмүүст төрж байгаа бололтой. Нөгөө хэд нь ч хотынхон бидэнтэй нийлсэнгүй гэх гомдлын үг хаяастай. Ажилаа хийж буй хүмүүст ямар ч арга алга байна шүү дээ.

Бас өөр нэг хувилбар нь ямаа самнах цаг болоогүйгээс хойш өдөр тутмын ажлаа эхнэр хүүхэддээ орхиод халтуур хийх. Жагсвал мөнгө өгөөд, морьтойгоо ирвэл бүүр их мөнгө өгж байхад амьдралд нэмэртэй л зүйл юмдаа. Буу шийдэм барьсан малчин очсон гэж дуулдаагүйг бодоход зарим нэг жагсаал зохион байгууллагчидын ярьж буй топ олигархуудыг буудахгаагүй нь лавтай. Тэгэхээр энд мөнгөний ажил яваад байнаа. Гэвч нөгөө хэд нь олсон мөнгөөрөө архи уугаад байгаа сураг ч энд тэндээс дуулдана. Эр хүний жаргал Сүхбаатарын талбай дээр гэх шинэ үг гарах бололтой. Магнай, Батзандан тэргүүтэй тэргүүний хувьсгалчид маань (хэдийгээр нэг ч хувьсгал нь амжилттай болж чадаагүй ч) бүгд албан тушаалтай, идэх юмтай, тоолох мөнгөтэй болсон талаар уншиж мэдлээ. Ерөөс гадаадад ч бай дотоод ч төгссөн хамаагүй ажлийн гараагаа мэргэжлээрээ аль нэг байгууллага, компаниас биш гудамнаас, талбайгаас эхэлсэн нь маш их амжилт олдог нь практик дээр батлагдаж байна.

Хувийн бизнес эрхлэж татварт дарамтлуулж, хаа нэг байгууллагын цалинг горьдож сууснаас хэдэн жил гудамжинд хүн амьтан хуйлруулаад гүйгээд байвал хамаагүй амьдрал дээрдэх юм байна.

Фэнгшү Ганбаатар, Магнай, Батзандан гээд чамлахааргүй албан тушаалд очсон байна.

Би ч гэсэн хурдан сургуулиа төгсөөд талбайгаас гараагаа эхэлнээ.

Уулзалгүй удлаа..

Бичлэг хийлгүй 2 сар болсон байна шүү. Амьдрал үргэлжилсээр.. Шинэ сургуульд шинэ газраа дасах гээд бас, хүү эхнэр хоёр маань хүрээд ирсэн гурвуулаа бужигнацгаагаа л байж байна даа. Японд болсон гамшиг, АЦС-ын асуудал гээд нилээд бужигнаантай шийдвэрүүдэд өөрчлөлт гаргасан өдөр хоногууд байлаа. Сургуульдаа дасаад, орчинтойгоо танилцаад одоо л нэг амсхийх тийшээ хандаж байна гэхүүдээ. Тэгж байгаад сонирхолтой бичлэг оруулнаа.

Японд...

Монголчууд маань овоо сандруу улс бололтой шүү. Сүүлийн хоёр хоногт сонсоод байхад юм юм л дуулдлаа. Японд байдал харьцангуй тайвширж байна. Цүнамийн аюул багасаж, газрын чичирхийллийн давтамж буурсаар байна. Японд одоо хамгийн тулгамдаж буй асуудал бол аврах ажиллагаа. Нурсан байшин, далайн ус аралруу орж ирэн түрснээр, машин, завь, байшин холилдоод эмх замбараагүй байдал бий болоод байна. Цахилгаан тэргийн зам их хэмжээгээр эвдэрснээс зам харилцаа зогсонги байдалд орсон. Голомтын бүст гэр орноо, дотны хүмүүсээ алдсан хүмүүс их байна. Мөн мэдээлэл авч чадахгүй, тоггүй байгаа газрууд ч байсаар байна. Маргаашнаас бүсчлэн тогны хязгаарлалт хийх болно гэж мэдээллээ.

Японы ард түмэн хатуужил сайтай, бэлэн байдалд байж чаддаг ард түмэн гэдгээ нүүр бардам харуулж байна. Гэвч байгалийн хүч гэдэг үнэхээр хүчтэй юмаа гэдгийг энд хүн бүр мэдэрч байх шиг байна. Миний хувьд гол голомтоос 1300 км гаруй зайд байгаа учир ямар нэгэн чичиргээ мэдрээгүй, хоол хүнс, тогны хомсдолд ороогүй гадаа гарахад япончуудын амьдрал хэвэндээ салхилцгаасан, нохойгоо дагуулсан хүмүүс байна.

Монголчууд маань эмх цэгц гэдэг зүйл огт байдаггүй юм байнаа гэдгийг их сайн харагдаж байна. Болсон үйл явдлын дараа Монголд эндэхтэй дутахгүй эмх замбараагүйдэл иргэдийн дунд бий болсон сурагтай. Ийм байдалд хүргэсэн нь Монголын хэвлэл мэдээллийнхэн. Юу юугүй Монголоос энд байдаг гэр бүлийнхээ хүмүүс рүү утасдаж харьж ир гэж шуугиж байлаа. Мэдээж дээр нь гар утас ажиллахгүй болсон зэрэг нь нөлөөлсөн байх гэхдээ гол голомт газруудаас бусад газруудад бол байдал гайгүй байгаа гэдгийг огт ойлгоогүй байсан нь илэрхий байсан. Тэгэхээр Монголчууд маань юу юугүй уулгамч байх нь муу үр дагавараа гаргаж л байна.Хэвлэл мэдээллийнхэнд бол хэлэх үг алга, хурдан шуурхай дамжуулах гэсэн нь сайшаалтай ч зурагтаар гарсан, вэб сайтууд дахь мэдээний гарчиг зэрэг бол цус харвамаар зүйлс байлаа. Агуулга нь шал өөр. Ийм онц ноцтой үед ингэж үзүүлэх тоглолт маягын зүйл хийж уул нь боломгүй мэт.

Эндэх Монголчууд маань ч багагүй үймж олон хүмүүс Монгол явж байна. Токио болон түүнээс хойш бүс нутгийхан сандрахаас өөр аргагүй. Гэвч хэт туйлширж нийтээрээ айдас автах аюул бас байна. Нэг л айж сандарвал тэнэг л зүйл хийнэ гэдгийг ойлгох хэрэгтэй. МИАТ, Япон дахь Монголын элчин сайдын яам үнэхээр хариуцлагагүй байна. Нарита онгоцны буудал дээр үнэгүй харина гэсэн хүмүүс их очсон байна. Буцаж орох эрхээ аваагүй яаран сандран очоод нисэж чадалгүй үлдэж байна. Үлдсэн улсуудад элчин сайд өөрөө, МИАТын төлөөлөгч нь онгоц өөр ирэхгүй байхгүй гэж буцаагаад маргааш өглөө нь онгоц ниснэ гэж мэдэгдэх жишээтэй. Нарита онгоцны буудалаас Токио хүртэл хурдандаа л 1цаг хагас зарцуулдаг. Нисэх цаг нь 9цагаас гэж хэлэхээр 2цагын өмнө орох ёстой учир эндээс үүрээр гарах, эсвэл мэдээлэл хүлээж аваагүй зэрэг асуудлууд байна. Гэвч нөгөө онгоц нь өдөр нисэж байх жишээний. Элчин сайдын яамны вэб сайтад мэдээлэл тавьж буй гэж байгаа боловч 11ны өдрийн мэдээнээс хойш юм ороогүй л байгаа. Утасаа автомат хариулагч дээрээ тавьсан байна гэх хүмүүс ч байна. Зурагтаар гарж байгаа Японд газар түрээслэх энэ тэр гэж

ярьж байгаа бол зүгээр л онигоо шүү л гэе даа. Юм мэдэхгүй ярих ямар муухай харагддаг юм бэ л гэж бодсон сургамж авсан.

Нийгмийн сүлжээ

Надад Facebook-д бүртгэл байхгүй. Бүртгүүлчиж байсангүй. Hi5-д байсан, гэхдээ одоо тэнд нэг ч шинэ зураг оруулж, идэвхтэй байхаа больсон. Fb одоо интернэт дэхь хамгийн хүчтэй нийгмийн сүлжээ сайт билээ. Үүгээрээ ч өдөрт мянга мянгаараа хүмүүс гишүүнчлэл үүсгэж зураг оруулж, хоорондоо харилцаж, шинээр танилтай болж, бизнесээ эрхэлж, мэдээлэл солилцож байна. Олон ашигтай талтай энэ газар би яагаад бүртгэлчгүй бусдаас хойно хоцроо вэ? Миний хувийн бодлоор нийгмийн сэлжээ сайтуудад өөрийн хүссэн байдлаар бус (дүрэм бус) тухайн сайтын зохиогчидын хүссэнээр орлцдог. Бий болгосон боломжуудыг нь ашиглаад тэдний тавьсан шаардлагад нийцүүлж оршин буй. Тэгээд тэдний бизнесийн өгөөш гэх юмуу, үйлчлүүлэгч нь болж буй. Өөрөөр хэлбэл өөртөө тодорхой хэмжийний эрх чөлөө буй ч тухайн компанид асар их ашигтайгаар тэнд гишүүн болон буй. Гаргаж буй үйлчилгээнд сэтгэл хангалуун байдаг ч тухайн нөхцөлдөө өөрийн ертөнцөө хязгаарлуулж байгаагаа мэдэрдэггүй. Тийм учираас би нийгмийн сүлжээ сайтад сүжиг байдаггүй. Мөн соёлын ялгаа, үндэстэн хоорондын тохирохгүй зүйлсийг ч гэсэн хэрхэн шийдвэрлэх вэ гэх мэт сул талууд их. Хэдийгээр би антиамерик биш ч нэг орны бодлого, соёл хүчтэйгээр цутган орж бусад оронд дарамт болоход таагүй ханддаг. Үүгээрээ ч америкийн задгай амьдрал, тэдний соёл төлөвшөөгүй (ардчилалын хувьд) манайх шиг оронд нилээд хор уршиг тарьж буй. Бааранд олноороо буй насанд хүрээгүй охид хөвгүүд, мансууруулах бодис хэрэглээд нас барж буй Монгол залуус, жишимгүй нэгнээ буудаж буй ижил цустан, хүн наймаалж буй хэсэг хүмүүс бүгд кино, дуу, мэдээ, интернэтээс ийм зүйл байж болох юм байна гэдгийг мэдээд хийж буй. Дархлаа үгүй учир гарах хор уршиг нь ихээ.

Мэдээж зар сурталчилгаа гэдэг том ертөнц буй. Сүлжээ сайтуудаар таны өөрийн хуудасру ороход өөрийн чинь сонирхдог зүйлсийн сурталчилгаа нүдэнд тусаж нэг л мэдэхэд e-shop руу нь ороод худалдан авч буй зураглал танил ч байж болох. Монгол дахь нөхцөл байдал юу билээ? Зурагтын нэвтрүүлэг дундуур явах сурталчилгааны цаг нь уртассаар 10минут илүү гардаг болжээ. Энэ эрүүл зүйл үү? Хүмүүс ч үүнд нь дасал болсон учир тэр 10 минутад бие засаж, хоолоо идэж, гэрээ цэвэрлээд ажлаа амжуулаад сурчихаж. Үүнийг мэдсэн рекламны албаныхан суугаад ганц бүтэн үзэж чаддаг мэдээний дундуур ч оруулдаг болов. Мэдээ үзээд сууж байсан нэг л мэдхэд нөгөө мэдээ нь нэг дэлгүүрийн сурталчилгаа болоод орхично. Нэг онигоонд сонгуулийн үеэр үзэх зүйлгүй сувгаа солин байхад 25-аар З.Алтай гуай гарч байсан энэ л сонирхолтой юм байх шиг гээд үзтэл нөгөөх нь намайг сонгоорой гэсэн гэдэг шиг зурагтаар гарж буй зар сурталчилгаа хэрээс хэтэрсэн нь хэн бүхний мэдэх асуудал билээ.

Монголын нийгэмд ямар ч асуудал ярьсан уул уурхай, улс төр хоёр луу ордог жамтай болоод буй. Энэ бүр зан заншил, соёл болж хөгжиж буй. Үүний жишгээр энэ бичлэг маань ч энэ хоёр асуудалруу халихгүй бол болшгүй. Улс төрд мэдээж сурталчилгаа хэрэгтэй. Наанадаж өөрийн намын хөтөлбөрөө түмэндээ таниулах, цаанадаж өрсөлдөгчөө хятадын эрлийз гэдгийг мэдэгдэх. Монгол улсын иргэн бүрийн толгойд удахгүй хятад цус холилдсон бол их хурлын гишүүн болж, ерөнхийлөгчид нэр дэвшдэг юм байна гэсэн сэтгэгдэл, эс бөгөөс эрлийз, хурлийз л бол дарга болдог юм байна даа гэсэн ойлголт гүн тогтох шинжтэй. Эдгээр зүйлс бол манай улс төрийн ертөнцөд сурталчилгаа ямар хүчтэй байдаг вэ гэдэгт бэлхээн хариу өгч буй нь тэр. Мэдээж "ардчилсан төртэй" болоод 20 гаруй жил болж буй учир иргэд маань хэр баргын зүйлсэд хулхидуулаад байхааргүй хашир бурхи болжээ. Үүнийг ч дагаад бүх л салбарт сурталчилгаа нь өндөр түвшинд хөгжиж байна. Сонгууль дөхөхөөр л нэгэн улстөрчийн аллагын асуудал сэргэдэг нь одоо бараг уламжлал болоод буй. Дараагын сонгуулиас 7сарын 1нь гэдэг шинэ асуудал гарч ирдэг болох байх. Мөн цусны шинжилгээ, хятадын тагнуул гэх мэт.. Хятадаас өөр орны тагнуул бол нээх асуудал болдоггүй шинжтэй Хятадын тагнуул гэдэг нь төрсөн гэр бүлээ ч хядсанаас илүү аймшигтай зүйл гэж үздэг нь Монголчууд билээ. (Мэдээгээр гэр бүлээ хядлаа гэхэд цочирдоггүй атлаа, Хятадын тагнуул гэж гүтгэхээр муурж унадаг нь Монголын ёс) Харин аливаа нэг хууль батлах, гэрээ хийх үед мөн л бусдын санаа бодлыг өөр тийш нь хандуулах, үймүүлэх арга хэмжээ зайлшгүй хэрэгтэй. Хэрэв хуудуугүй хууль батлах гэж буй бол, хулгайтай гэрээ хийхгээгүй л бол хэрэггүй зүйлс. Гэвч яагаад ч юм яг л ийм зүйлс болдог. Хүрэлсүхбаатартай болж буй нь ихээхэн асуудал үүсгээдхэв. Нэг хэсэг хүмүүс нэгэнт шинэчилж хөшөөг хөдөлгөж байгаа бол энэ талбайгаа цэлгэр болгоод их хааны хөшөөний учир холбогдолын өргөе. Тиймдээ ч жанжины хөшөөг өөр тийш нь нүүлгэе гэсэн САНАЛ гарчээ. Энэ бол гарж л байдаг санал, хэн ч крантай очоод ховхлох гээгүй байлаа. Тэгтэл ч асуудал боллоо жанжин ямар муу юм хийсийн гэх уйлаан, жанжин үзэмчин хүн гээдэхсэн чинь хужаа биш гэж баахан орилцгоов. Энэ нэг л НО-той тиймүү. Энэ асуудал эд бужигнаж байх үед батлагдсан хууль, тавантолгойн асуудлаарх банкны сонгон шалгаруулалт, иргэн бүрт тараах хувьцааны мөн чанар гэх мэт зүйлсийг эргэн харахад илүүдэхгүй л боловуу! Мөн Н.Энхбаярын хэлсэн үг ч чухал шүү.

Гэх мэтээр бид өөрсдөө сэтгэж, өөрийнхөөрөө амьдарж байна л гэдэг. Ардчилалаа эдлээд утаан дундаа жаргаж байна л гэдэг. Нэг хөшөөний асуудал Монгол орны нэгдүгээр асуудал болоод байхад улсын нийслэлийн утааны асуудал хэзээ ч нэгт орж чаддаггүйн гайхамшиг гэх үү гутамшиг гэх үү энэ л зүйлсийн талаар бид эргэцүүлэн бодох нь чухал. Бодол, эргэцүүлэл хоёрт ч их том ялгаа байдагтай адил нээрээ ч тиймдээ гээд энэ удаа бодоод өнгөрөх биш нухацтай эргэцүүлэн үзээд аливаа асуудлын мөн чанар нь юу вэ гэдгийг тунгааж байгууштай юм боловуу даа.

Ярианы эхэнд гарсан хэн нэгний дүрмээр явж, бусдын зурсан замаар гүйх хулгана мэт нийгмийн сүлжээ сайтад би хувьдаа ордоггүй гэсэн. Гэвч яг адил хэдий ч Монголын өнөөгийн нийгэм, Монгол улсын иргэншилээ сольшгүйгээс хойш өөрчлөхөөс өөр замгүй.

Энэ л миний хэлэх гэсэн үг!

Тэнгисийн тулаан

Испани болон Aмерикчуудын хооронд далай дээрх онцгой байдлын радио долгион дээр болсон ярилцлага.

Испаничууд:
А853 ярьж байна. Та нар яг биднийг чиглэн ирж байгаа тул, мөргөлдөөн болохоос сэргийлж урд зүгрүү 15 хэм эргэнэ үү. Бидний хооронд далайн 25 милийн зай байна.

Америкчууд:
Та нартай Америкийн Нэгдсэн Улсын усан онгоцны ахмад ярьж байна. Бид та нарыг бид нартай мөргөлдөхөөс сэргийлж чиглэлээ 15 хэм өөрчлөхийг шаардаж байна.

Испаничууд:
Бид та нарын саналыг хүлээж авах боломжгүй гэж бодож байна. Бид та нарыг чиглэлээ урд зүгрүү 15 хэм өөрчлөхийг санал болгож байна.

Америкчууд: (Өөр хүн)
Та нартай Америкийн Тэнгисийн Цэргийн Флотын нисдэг онгоц тээвэрлэгч “Линкольн” усан онгоцны командлагч Ричард Жеймс Ховард ярьж байна. Манай онгоц Америкийн Тэнгисийн Цэргийн Флотод хэмжээгээрээ хоёрт ордог. Биднийг 2 крейсер, 6 сөнөөгч, 2 шумбагч болон бусад жижиг дэмжигч онгоцнууд дагалдаж байгаа. Би таныг чиглэлээ өөрчлөхийг санал болгож бүүр тушааж байна. Ингэхгүй бол бид өөрсдийнхөө хөлөг онгоцны аюулгүй байдлыг хангахын тулд зохих арга хэмжээг авах болно гэдэгийг анхааруулж байна. Бид нарын замаас зайлна уу.

Испаничууд:
Та нартай Хуан Мануэль Салаг Алканара ярьж байна. Бид гурвуулаа байна. Бид нарыг нохой, оройн хоол, 6 лонх шар айраг дагалдаж байна. Бид нарыг одоо унтаж байгаа нэг канар шувуу дэмжиж байна. Бид эх газар дээр байрлаж буй гэрэлт цамхаг тул хаашаа ч явах бодолгүй байна. Бид Испанийн гэрэлт цамхагуудын дунд хэмжээгээрээ хэдэд нь ордогийг мэдэхгүй. Та нар өөрсдийн аюулгүй байдлыг хангахын тулд зохих бүх арга хэмжээгээ авч болно. Гэхдээ хэрвээ та нар чиглэлээ өөрчлөхгүй бол таны “Линкольн” манай хадан хясааг мөргөх болно.

ХоОл хОоЛ ХоОл!

Идэх гэж амьдардагуу, амьдрах гэж иддэг үү? гэх асуултанд Монгол хүний өнцөгөөс нь харвал амьдрах гэж иддэг юм байна гэж ойлгогдоно. Мэдээж идэх гэж амьдардаг хүн, улс үндэстэн үгүй биз. Гэхдээ улс төрлүү гарж буй улсууд яг яах гэж амьдардагыг нь асуумаар л байдаг. За тэр яахав. Монгол хүний хоолны нэр төрөл, материал зэргийг нь харвал даанч ядуухан харагддагыг бүгд мэдэж буй. Мах, гурил, будаа, сонгино, лууван, төмс, манжин, байцаа, тэгээд нэмэх нь давс, перец. Монголчууд маань өнө эртнээс цагаан идээг зун, намартаа идэж махаа өвөл хэрэглэдэг байсан талаар их ч ярьж бичдэг билээ. Цагаан идээгээ идээ л бүх л зуныг давдаг байсан ч юм шиг. Мөн хүнсний ногоо хэрэглэхгүй, тэр хэрэгцээт ногоон ургамлыг нь мал нь идээд, малын цагаан идээ, махнаас нь витамин, минералуудаа авдаг байсан талаар ч ярьж хэлэлцдэг. Бид энэ талаар нухацтай нь аргагүй сайн бодох хэрэгтэй. Яриа болгон дээр, бичлэг болгон дээр гардаг уул уурхайг ч энд бас ярилцая. Уул уурхайг хөгжүүлэх нэрийн дор хаа сайгүй газар ухаж төнхөж байгаа нь Монгол орны байгалийг эвдэн сүйтгэж буй билээ. Эх орны маань хөрс маш эмзэг 20 см хүрэхгүй хар хөрстэй, зарим газраа 5 см хүрэхтэй үгүйтэй байдаг. Ямар сайндаа ямаа ихсэх, хулан гөрөөс нь давхилдчихаараа болохоо байчих гээд байдаг эмзэг байхавдээ. Тэгвэл хэдэн зуун метрээр нь ухаж төнхөөд, байгалийн тэнцвэрийг хадгалдаг металлуудыг аваад эхэлмэгц экологи тэр чигээрээ хөдөлгөөнд орж хүн, мал, амьтан амьдрахад таагүй болж ирэх. Эндээс бидний хүнсний гол зүйл болох малын идэх тэжээл багасах, иддэг өвсний найрлагад өөрчлөлт орох зэрэг, ховор ургамлууд устан үгүй болох гэх мэт сөрөг үр дагавартай. Мөн бид зөвхөн мах, гурил, цагаан идээ идэж амьдарж байгаагүйг онцлох хэрэгтэй. Монголчууд эртнээс төрөл бүрийн ургамал, мөөг зэргийг боловсруулан хэрэглэх мэдлэгтэй байсан байна. Энэ талаар Б.Ренчин гуайн ярьж үлдээсэн зүйлс бишгүй байдаг бололтой. Бид л өнөөгийн устаж үгүй болж буй, салан задгай мэдлэгээсээ дүгнэлт хийн өөрсдийн хоолний орц найрлага чадамж муу хэмээн боддог маань тун өрөөсгөл хандлага бололтой. Хүнсний тэжээл, хоолны найрлага байгальтай шууд хамааралтай байдгыг санаж байх хэрэгтэй. Мөн хоол тэжээллийн цэвэр, чанартай байх нь Монгол хүний эрүүл орших эхлэл билээ.

Үүнээс гадна хоолны нэр төрөл өнөө цагт цөөн байгаа нь тухайн орны соёл ямар замаар явж байгааг шууд харж болохуйц. Гурилтай шөл, будаатай шөл, битүү шөл, цуйван, бууз, хуушуур, будаатай хуурга гэх мэт материалын зөрүү бараг байхгүй ихэнх нь хятад хоолыг Монголд тохируулсан байдлаар хэрэглэдэг. Гэвч өнөөгийн амьдарч буй нийгэм маань даяаршсан хаанаас ч ямар ч мэдээлэл авч болохуйц нийгэмд энэ байдлаараа байх нь эмгэнэлтэй залхуурал мөн билээ. Гадны чанартай хоолыг Монголд суурьшуулж монголчилж шинэ хоол бүтээж байх нь мөн л чухал асуудал. Заавал тогооч, мэргэжилийн хүмүүс гэхээсээ гэрийн эзэгтэй та, хоол хийх хоббитой хэн ч оролдож баяжуулах хэрэгтэй зүйл билээ. Амьдралын нэгэн баяр жаргал эдлэх зүйл бол амттай сайхан хоолыг ширээнээ тавьж, халуун ам бүлээрээ хөөрөлдөн зооглох үйл мөн билээ.

Чанартай, эрүүл Хооллоцгооё!

Respect for all lifetime

Амьдралын нугачааны хаа нэгтээ та ганцаардан шаналан байна уу? Гараа элгэндээ аваад, газар шагайн алхан яваа юм биш биздээ? Хөлгүй далайн дунд хөл алдан савчин, хүн шиг хүн хайвч олдохгүй мэт санагдах үе энэ хорвоод бий л байх. Зовлон зүдгүүр дээрээс дарж, зорилго тань харин доороос нь нухаж байж мэднээ. Яах гэж амьдраад байгаагаа эргэн эргэн харж, яадаг юм хэмээн бүхнийг хаячихвал сэтгэл амрах ч юм шиг санагдаж байж болноо.

Гэвч хорвоогоос залхалаа хэмээн амиа егүүтгэх, зовлонд ханалаа хэмээн архинд орвол өөрийг чинь тээж төрүүлсэн эхийн гавъяаг, төрөхөөс чинь өсөхөд дэргэд чинь байсан эцгийн сэтгэлийг хэнд хариулах болж байнаа. Нялх балчираас тань, босож тэмцэх хүртэл чинь, дэргэдээс чинь татаж, араас чинь түлхэж байсан сайн санаатнуудад юу хэлэх вэ? Хүн зовох цагтаа жаргалтай үеээ санадаг гэдэг. Итгэл алдрах цагтаа зөвхөн зовлон гунигийг л хардаг гэлтэй.

Маргааш та гэрээс гарахдаа амьдралыг өөрөөр нэг хараад үзээрэй. Шороо бужигнаж, утаанд хучигдсан Улаанбаатарыг бус, өнгөлөг өөдтэй талаас нь, өөдөлж дээшилсэн зүйл юу байна гэж эхлээрэй. Хаалгаар гарахаасаа өмнө амраг хайртай, алаг үрээ, аав ээждээ хайртайгаа хэлээд үнсээд гараарай. Өглөөг инээд хөөртэй, өдрөө сэтгэл хангалуунаар өнгөрөөх болно. Өөрөө ч бас та тийм байх болно. Хөл дээр гишгэсэн нэгнийг хялааж бүү хар, үл ойлголцолоос хэрүүл бүү хий. Уучлалт эрээд инээмсэглээд зөрөөрэй. Өдөр тутмын жижиг асуудалд буруутан гэж байдаггүй билээ. Сэтгэлээ хямраах үйл бүхэн өөрөөс тань эхэлдэгийг санаад өрөөл бусдад эерэг цэнэг өгч өнгөрөөе. Өөрөөс чинь алдсан зүйл байна уу орой хариад бодоорой.

Бүх амьдрал тань өнөөдрийн хором хормоос тогтон буй. Амьдралаа хүндлэе гэвэл одоог хүндэл. Хулгай бүү хий, худал бүү хэл, хоосон амлалтаар нэгнээ битгий хуур, бусдын цагыг хүндлэе. Энэ хормыг та хүндлэвэл эргээд амьдрал тэр чигээрээ таныг хүндлэнэ. Нэрээ зарж идэн буй нэгнийг харвал өөрөө тийм зүйлээс хамгийн хол бай. Зөв бурууг ашигтай ашиггүйгээр бус чин үнэнээр нь тунгааж байя. Хайр сэтгэлээ битгий доромжил, хайртай хүндээ хамгаас үнэнч бай. Өглөө гарахдаа худал хэлсэн үг орой болоход хагацал болсон байхвий. Мөнгөөр сэтгэлээ, итгэлээ, зүтгэлээ бүү худалд. Мөнгө өнөөдөр алдавч маргааш орж ирэх зүйл. Харин сэтгэл, итгэл, зүтгэл гурав эргэж иршгүй зүйлс.

Амьдралаа хүндлэе! Хотоо хүндлэе! Хүн хүнээ хүндлэе! Өөрийгөө хүндлэе!

Тэр цагт хог, утаа, бухимдал хэдийн үгүй болсон байна.

Блог хөтөлцгөөе!

Юуны өмнө Монголд интернэт нэвтэрсний 15 жилийн ойн мэнд хүргэе!

Монгол хүн 20-оод жилийн тэртээ дэлхийн хаана ч хөл тавих эрхээ авсан бол 15 жилийн өмнө Виртуал ертөнцөд чөлөөтэй хөл тавих боломж нь нээгджээ. 20 жилийн өмнө хийж байсан арчилал маань залуу дөнгөж хөлд орж байна хэмээн өхөөрдүүлэх аястай хоцрогдон явдаг бол 15 жилийн тэртээ интернэт ертөнцөд хөл тавьсан Монголчууд дэлхийтэй хөл нийлүүлэн алхаж чадаж байна. Ардчилал, интернэт хоёр хэдийгээр үүсэн цаг хугацаа туулсан зам нь эрс ялгаатай ч хэн нэгний гар хөл оролцоод байхгүй жамаараа хөгжсөн зүйлс ямар үр дүнд хүрдэг. Өхөөрдөж бөөцийлэхгүй бол аюултай хэмээн хамгаалаад байхаар хаа орхигдож болдог вэ гэх жишээ энэ байж болох юм.

Өдрийн тэмдэглэлээ цаасан дэвтэр дээр хөтлөхөөс цахим ертөнцөд хөтлөж, санаа бодлоо захиа байдлаар сонинруу хүргэж хэвлэгдэх эсэхд найдах бус өөрөө чөлөөтэй бусдад түгээх боломжтой болсон нь интернэтийн бөгөөд блогын ач биз. Блог гэх зүйл үүсээд удаагүй байна. Харин блог хөтлөгчидийн тоо нь олон сая хүрээ биз. Та блог хөтөлдөг үү? Хөтөлдөггүй бол яагаад? Хөтөлдөг бол байнга уу? гэх асуултууд гаргаж тавьж болох юм.

Блог хөтлөх ер нь хэнд юунд хэрэгтэй юм бэ? Мэдээж хөтөлж буй өөрт чинь юуны өмнө хэрэгтэй. Энэ бол маш том санах ой! Мөн хязгааргүй их боломж! Бас санал бодлоо чөлөөтэй түгээж болох зөвхөн таны талбар!

3 сарын өмнө бичсэн зүйл эргээд харахад бас ч гэж сонирхолтой байдаг бол 3 жилийн өмнөх зүйл ямаршуу үнэ цэнэтэй байж болох вэ? Аа тэгвэл 30 жилийн өмнөх бол? Магадгүй 3 үеийн үр сад чинь уншвал?

Та бизнес хийх гэж байна уу? Та түнш, найз нөхөр, санал бодол нийлдэг виртуал анд хүсэж байна уу? Тэгвэл блог хөтөл!

Заавал гудамд гараад цаасан хайрцагны өөдөс дээр GOD BLESS YOU! гэж бичээд ямар нэг юмыг чангаар хашгиран үзэл бодлоо илэрхийлэх албагүй ээ. Жагсаал цуглаан хийхээсээ блог дээрээ үнэн бөгөөд хүнд хүрэх зүйл бичдэг бол бүр их хүнд ч хүргэж чадна. Дэмжигчидтэй, бүүр шүтэн бишрэгчидтэй, дээр нь зорилго нэгт нөхөдөө кибер ертөнцөөс олоод ажил хэрэг болговол нийгэмд илүү хэрэгтэй ч байж болох юм.

Ер нь тэгээд хүний оюун санаанд хязгаар үгүйтэй адил, блогд ч мөн адил биз.

Тийм болохоор БЛОГ ХӨТӨЛЦГӨӨЕ!

Хэрвээ миний блог жагсаалтад линкээ нэмүүлэе гэвэл линкээ үлдээгээрэй.

Охиндоо хүүрнэх Монголын түүхийн учир 1

2009-08-01

Энэхүү ном нь Түүх судлаач хэл шинжээч Ч.Чимэгбаатар гуайн бүтээл бөгөөд, ямар нэгэн шинжилгээ судалгааны бүтээл гэхээс илүү. Монгол хүн өөрийн эх орны түүхээ судлахын учир утга, давуу тал. Мөн түүхээ хэрхэн яаж харвал зохилтойг ойлгомжтой тайлбартай өгүүлсэн шиг санагддаг. Гаргаж тавьж буй санаанууд нь ч нэгийг бодохуйц бөгөөд, дэлхийн хаа нэгтээ хэн нэгэн Монголын түүхийг өөрөөр бичиж дураараа өөрчилөөд бусдад таниулж буйд Монгол хүн түүхээ хэрхэн дархлаажуулж авах вэ, Монголын түүхчид өөрсдөө яаралтай дорвитой судалгаа хийж шинэ эрин зууны их хурд, хөгжилд таарсан цогц судалгаа шаардлагатай байгааг илэрхийлжээ. Ер нь түүх гэдэг зүйл аль нэг номны хуудас нь дээр бус тухайн үндэстэн ард түмний толгойд хадгалагдаж сэтгэлд шингэсэн байх үед л түүх болох бизээ. За тэгээд шавилхан биетэй ч ихийг багтаасан энэ номны талаар илүү ихийг бичих хүсэл байвч танилцуулга гэхээсээ миний дүгнэлт болчих, мөн уншигч олонд сонирхолгүй болчих учир ингээд өндөрлөе. Уншиж хараахан амжаагүй бол уншаад үзээрэй.

Хойт насандаа учирна

2009-08-01

С.Эрдэнэ гуайн Хойт насандаа учирна хэмээх эмгэнэлт роман нь Их хэлмэгдүүлэлтийн он жилүүдийг өөрийн амьдрах хүнд хэцүү үед бичсэн билээ. Энэ хэлмэгдүүлэлтэд эцгээ алдсан С.Эрдэнэ чин зүрхний угаас, гашуун нулимс цөхрөлөөрөө сийлсэн үнэн түүх юм. Буриад зоны амьдрал, тэдний хувь заяан дахь түүхийн хүнд шалгуур энэ бүхний хэсэгхэнийг ч болов энэ романаас ойлгож мэдрэх нь тодорхой. Болоод өнгөрсөн булай явдалтай эвлэрэхээс аргагүйд хүрч үнэн хэзээд ялна гэсэн олон Монголчуудын хүсэл биелж Ардчилал эрх чөлөөний үнэ цэнийг ч ухаарах бололцоог энэ роман өгнө гэдэгт найдаж байна. Хэлмэгдүүлэлт гэдэг үг аливаа нэгэн буруу зүйлд хилсээр гүтгэгдэн буруудахыг хэлдэг биз. Гэвч тэр он жилүүдэд хөнөөгдсөн олон мянган хүмүүс ямар бурууд тохогдоо вэ? Буруу зүйл байсан гэж үү? Угсаа гарвалтайдаа юу? Эд хөрөнгөтэйдээ юу? Лам болсондоо тэр үү? Эс бөгөөс Монгол хүн болохоороо юу? Геноцидод өртөсөн Монгол түмэн алдсан гэр бүлээ хайртай ахан дүүстэйгээ Хойд насандаа л учрах бизээ.